Ölümünün 30. yılında Yılmaz Güney

9 Eylül 2014

Yılmaz Güney, ölümünün 30. yılında SETEM Akademi’de düzenlenecek film haftasıyla anılacak.

“O da herkes gibi geldi dünyaya /Kapkara bir üçgenden kapkara bir kare / Ne yazıldı üstüne o kazılacak / Kandan davalar, davadan kanlar / Mahpuslar azatlar azaplar / Voltalar votkalar simitvetsonlar / Curalar bakaralar aşklar / Çocuklar çocuklar halklar…” (Can Yücel)

SETEM Akademi, Yılmaz Güney’i ölümünün 30. yılında bir film haftası düzenleyerek anıyor.

9-14 Eylül tarihleri arasında gerçekleşen etkinlikte Güney’in filmleri gösterilecek ve Yılmaz Güney sineması hakkında konuşulacak.

Güney’in ‘Endişe’, ‘Yol’, ‘Aç Kurtlar’, ‘Seyithan’, ‘Düşman’, ‘Sürü’, ‘Umut’, ‘Zavallılar’, ‘Arkadaş’, ‘Duvar’ ve Ağıt gibi filmlerinin ücretsiz gösterileceği programda, gösterimlere çeşitli etkinlik ve söyleşiler de eşlik edecek.

9 Eylül Salı günü Yol filminin gösterimi sonrasında Hüseyin Karabey, 13 Eylül Cumartesi günü ise Yılmaz Güney’in asistanı ve Yılmaz Güney Belgeseli’nin yönetmeni Ahmet Soner, Ahmet Çadırcı ve Serdal Doğan ile Yılmaz Güney sineması üzerine bir söyleşi gerçekleştirilecek.

Yılmaz Güney

Asıl adı Yılmaz Pütün olan Güney, 1 Nisan 1937′de  Adana’nın Yüreğir Ovası’nın Yenice Köyü’nde Vartolu Gûle ile Siverekli Hamo’nun çocuğu olarak dünyaya gelir.

Güney, 13 yaşındayken Kemal ve And Film adına film bobinleri taşır Adana’daki sinema salonlarına.

1957′de Ankara’ya gelir. Hukuk fakültesine yazılır.

Adana’da lise yıllarında “Pazar Postası” ile başladığı öykü yazmayı burada da devam ettirir. “Yeni Ufuklar” ve “On Üç” gibi dergilere yazar, o dönemin edebiyatçılarıyla birlikte olur.

1958′de sinemanın içine girer.

1959 yılında senaryosunu Yaşar Kemal ile birlikte yazdığı “Bu Vatanın Çocukları” adlı filmde Atıf Yılmaz’ın yardımcılığını yapar ve küçük bir de rol alır. Bu onun ilk filmidir. Aynı yıl Yaşar Kemal ile “Alageyik”i yazar ve Atıf Yılmaz’ın yönettiği bu filmde ilk kez başrol oynar.

Pütün soyadını terk eder “Güney” adını alır. Güney adını almasının nedeni “Üç Bilinmeyenli Eşitsizlik Sistemi” adlı öyküsünde “Ben kendimden utandım, insanlar ayrıntısız olmalıymış… Bunu orospu dediğim karım söyledi” cümlesinden dolayı komünizm propagandasıyla yargılanıyor olmasıdır. Bu yargılama 1,5 yıllık mahkûmiyet ile sonuçlanır.

Mahkûmiyetinin bir bölümünü sürgünde “Konya Günleri” olarak geçirir. Güney, sürgün dönüşü birçok filmde rol alır. Filmlerinin gösterildiği Anadolu’daki sinema salonları dolup taşar. Artık o, Ayhan Işık, Cüneyt Arkın, Fikret Hakan, Ediz Hun gibi oyuncular arasında “Çirkin Kral” olarak tanınır.

Güney, “Hudutların Kanunu”, “Seyyit Han”, “Aç Kurtlar”, “Kızılırmak- Karakoyun” gibi filmlerde hem oynar ve hem de yönetmenlik yapar.

1970′lerin başıyla birlikte “toplumsal gerçekçilik” akımı Güney’in sinemasına yansır. 1970 yılında “Umut” filmini çeker.  Faytonculuk yaparak yaşamını kazanmaya çalışan Cabbar’ın meçhul bir definenin peşinden koşmasını anlatır. Film sinema tekniğiyle ve diliyle de hem Yılmaz Güney’in önceki filmlerinden ayrılır, hem de sonrasında başka yönetmenleri etkiler.

Güney, 1971′de “Acı”, “Ağıt”, “Vurguncular”, “Umutsuzlar” gibi filmleri çeker ve oynar.

Yine 1971′de Nevşehir Cezaevi’ndeyken yazdığı “Boynu Bükük Öldüler” romanı yayınlanır ve ertesi yıl “Orhan Kemal Roman” ödülünü alır.

1972′de Mahir Çayan ve arkadaşlarına “yardım ve yataklık” yaptığı gerekçesiyle askeri cezaevine girer. Güney Dergisi’ni bu yıllarda cezaevinde çıkarır. İki yıl sonra tahliye olur ve “Arkadaş”ı çeker. Film iki eski arkadaşın, özellikle de Azem’in gözünden yozlaşan toplumsal ilişkileri anlatır.

1974′te “Endişe”nin çekimleri sırasında Yumurtalık hâkimini öldürdüğü gerekçesiyle bir daha yargılanır. Bu kez 19 yıla mahkûm olur.

1978′de yönetmenliğini Zeki Ökten’in yaptığı “Sürü” filminin senaryosunu cezaevinde yazar. Doğu’da yaşayan Kürt göçerlerin koyun sürülerini Ankara’ya getirmeleri aracılığıyla Türkiye’deki siyasal, sosyo-ekonomik olayları yansıtır perdeye.

1981′de yönetmenliğini Şerif Gören’in yaptığı “Yol”u da cezaevinde yazar. Film İmralı cezaevinden izne giden ayrı arı sorunları, beklentileri, hayalleri, umutları olan beş mahkûmun öyküsünü anlatır.

Yol filmi, 1982′de Cannes Film Festivali’nde Costa Gavras’ın “Kayıp/Missing” filmiyle ortak olarak büyük ödülü, Altın Palmiye’yi alır. Yol filminin aldığı bu ödül Türkiye sineması tarihinde yurtdışında alınan en büyük ödüldü.

Son filmi “Duvar”ı 1983′te Paris’te sürgünde çeker. Film, 12 Eylül askeri faşist darbesiyle birlikte hapishaneye dönen Türkiye’yi, çocuk mahkûmların gözüyle anlatır.

9 Eylül 1984′te Yılmaz Güney Paris’te sürgünde yaşamını yitirir.

Kitapları

Boynu Bükük Öldüler (1971)

Salpa (1975)

Ölüm Beni Çağırıyor: Gençlik Öyküleri

Sonsuz Bekleyiş Otuz Yılın Şiirleri

Sanık

Hücrem

Oğluma masallar

Zavallılar

Soba, Pencere Camı ve İki Ekmek İstiyoruz